Антарктида материгі Оңтүстік жарты шардың климатына қалай әсер етеді?
А) Ешқандай әсері жоқ
В) Суытады
С) Жылытады
D) Ылғалдандырады
Е) Бір қалыпты әсер етеді
Экватордан полюске қарай күн жылуы мөлшерінің азаюына байланысты ауысып келетін табиғи заңдылықтар
А) Биіктік белдеу
В) Атмосфералық қысым
С) Су мен құрлытың таралуы
D) Ендік белдеуі
Е) Табиғи заңдылық өзгермейді
Материктік жер қыртысы неше қабаттан тұрады?
А) 5
В) 7
С) 3
D) 4
Е) 2
Жер бедерінің қандай типі платформаға сәйкес келеді?
А) Ең ежелгі тұрақты тегіс жерлер
В) Таулы аймақтар
С) Геосинклиналдар
D) Опырмалы ойыстар
Е) Терең шатқалдар
Мұхит түбіндегі жер қыртысында қандай қабат кездеспейді?
А) Гранит
В) Базальт
С) Шөгінді жыныстар
D) Кремний-карбонат қышқылдары
Е) Магмалық жыныстар
Жер бедерінің ең ірі формалары – материктердің шығыңқы бөліктері мен мұхит шұңғымалары қалай қалыптасқан?
А) Литосфералық плиталардың қозғалуынан
В) Жер қыртысының тік баяу қозғалуынан
С) Жер қыртысының горизонтальды баяу қозғалуынан
D) Сыртқы күштің әсерінен
Е) Мантия заттарының жер қыртысына енуінен
Жер бетінде жауын-шашын таралуының негізгі себептері
А) Атмосфералық қысымның таралуы
В) Ауа температурасы
С) Жер бедері
D) Жердің өз осінен айналуы
Е) Күннің көкжиектен биіктігі
Кез келген жердің климаты неге тәуелді?
А) Географиялық ендікке
В) Жер бетінің төсенішіне
С) Судың ағысына
D) Жер асты суына
Е) Ауаның тік қозғалуына
Жоғарғы қысымды белдеуден экваторға қарай соғатын желдер
А) Муссон желдері
В) Батыс желдері
С) Пассаттар
D) Солтүстік Шығыс желдері
Е) Торнадо
Қандай климаттық белдеуде белгілі бір жыл мезгілдерінде Батыс желдері басым болып тұрады?
А) Қоңыржай
В) Тропиктік
С) Экваторлық
D) Арктикалық
Е) Шөлді аймақтарда
«Климат» деген сөз грек тілінен аударғанда «көлбеу» деген мағынаны білдіреді. Бұл қандай «көлбеу»?
А) Жаздағы күн сәулесінің жер бетіне түсуі
В) Қыстағы күн сәулесінің жер бетіне түсуі
С) Тал түстегі күннің көкжиектен биіктігі
D) Күн сәулесінің жер бетіне көлбеу түсуі
Е) Күзгі күн теңелуі
Цунами – бұл ....
А) Теңіз суының көтерілуінен пайда болған толқын
В) Су астындағы жер сілкінулер мен вулкандардан пайда болған толқын
С) Дала зонасындағы желдердеі әрекетінен пайда болған толқын
D) Айдың тартуынан пайда болған толқын
Е) Мұхит түбі рельефінің ғажаптығы
Күндізгі бриз қай бағытта соғады?
А) Теңізден құрлыққа қарай
В) Құрлықтан теңізге қарай
С) Қыста теңізден құрлыққа қарай
D) Жазда – қөұрлықтан теңізге қарай
Е) Тау етегіне қарай
Төменде көрсетілген табиғат комплекстерінің қайсысы антропогендік деп аталады?
А) Бақшалар мен су қоймалары
В) Батпақтар мен көлдер
С) Өзендер мен ормандар
D) Аңғарлар мен төбелер
Е) Аралдар мен бұғаздар
Жер бетіндегі табиғат комплекстерінің алмасуының негізгі себебін көрсетіңіз
А) Жауын-шашын түсуіне және табиғатқа адам ықпалының өзгеруі
В) Әлемдік мұхит деңгейінің және вулкандар мен жер сілкіністерінің белсенділігінің өзгеруі
С) Климаттың уақыт бойынша өзгеруі және мұхит суының құрлықты басып кетуі
D) Климаттың географиялық ендікке байланысты өзгеруі
Е) Негізгі себебі белгісіз
Температуралық жағдайы және ылғалдылығы, топырағы, өсімдіктері мен жануарлары жалпы ортақ ірі табиғи кешен қалай аталады?
А) Климаттық белдеу
В) Табиғи зона
С) Жазықтар
D) Ормандар
Е) Таулар
Құрлықта табиғат зоналарының құрылуының алғы шарттары
А) Климат немесе жылу мен ылғалдың өзара байланысты ара қатынасы
В) Жануарлар мен өсімдіктердің арасындағы өзара байланысты ара қатынасы
С) Жазық және таулы территориялардың байланысы
D) Далалы территориялардың игерілуі
Е) Әлемдік мұхиттың беткі суының жай күйі
Табиғат компонентінің ең осал жерін анықтаңыз
А) Рельеф
В) Климат
С) Сулар
D) Топырақ
Е) Жануарлар әлемі
Биіктеген сайын температураның орташа төмендеуін анықтаңыз
А) 100м-ге 0,6 0 С
В) 100м-ге 2,80 С
С) 100м-ге 2,90 С
D) 100м-ге 200 С
Е) Биіктеген сайын төмендемейді
Тауларда табиғат зонасының алмасуы қалай аталады?
А) Таулы зона
В) Биіктік белдеуі
С) Ендік зона
D) Зона
Е) Тауларда табиғат зоналары алмаспайды
Мұздар елінің астанасын атаңыз
А) Копенгаген
В) Рейкьявик
С) Лондон
D) Осло
Е) Оттава
Қай климат типіне температуралардың үлкен амплитудасы және аз жауын-шашын тән болады?
А) Арктикалық
В) Муссондық
С) Шұғыл континенталды
D) Континенталды
Е) Қоңыржай
ТМД-дағы басты сөнбеген жанартау
А) Шивелуч
В) Ключевск шоқысы
С) Эльбрус
D) Алаид
Е) Безымянный
Мына таулардың қайсысы биігірек
А) Орал тауы
В) Кавказ тауы
С) Қырым тауы
D) Абиссиния тауы
Е) Мұғалжар тауы
Жер шарының қандай бөліктерінде вулкан атқылау мен жер сілкіну, ыстық бұлақтар көбірек кездеседі?
А) Шөгінді жыныстармен жабылған жазықтықтарда
В) Материктің шеткі иіндеріндегі таулы аймақтарда
С) Үнді мұхитындағы аралдарда
D) Маржанды аралдарда
Е) Үстірттер мен қыраттарда
Тұщы су гидросфераның неше пайызын алады?
А) 52 %
В) 2 %
С) 78 %
D) 10 %
Е) 15 %
Әлем мұхитындағы жылы ағыстар мен суық ағыстардың пайда болу себебі
А) Судың көтерілуі мен қайтуынан
В) Үнемі соғып тұратын желдерден
С) Мұхит үбі рельефінің алуан түрлілігінен
D) Мұхит суының араласуынан
Е) Су шұңғымаларының көп болуынан
Ішкі теңіздері бар материкті атаңыз
А) Австралия
В) Еуразия
С) Солт. Америка
D) Антарктида
Е) Ондай материк жоқ
Қай бөлікте жер қыртысы өте қалың?
А) Мұхит астында
В) Жазықтықтарда
С) Материк астында
D) Тауларда
Е) Мұхит шұңғымаларында ғана
Жер бетіндегі вулкандық аймақтарда көбінесе қандай пайдалы қазбалар пайда болады?
А) Көмір, мұнай, газ
В) Тақта тас, шымтезек
С) Күкірт, пемза
D) Темір кендері
Е) Асыл тастар
Таулар қандай күштердің әсерінен бұзылады?
А) Жердің ішкі күшінен
В) Тектоникалық әрекеттен
С) Ішкі және сыртқы күштен
D) Сыртқы күш әсерінен
Е) Антропогендік әрекеттен
Қайсысының беткі жағы тез суынады?
А) Құрлық беті
В) Дүниежүзілік мұхит беті
С) Жер беті мен дүниежүзілік мұхит беті бірдей тез суынады
D) Жер беті мен дүниежүзілік мұхит беті бірдей жай суынады
Е) Көл су беті
Тарихи, мәдени ескерткішердің бұзылуына ең көп әсер ететін құбылыс:
А) Физикалық үгілу
В) Химиялық үгілу
С) Судың шаюы (денудация)
D) Биологиялық үгілу
Е) Мұздықтардың әрекеті
Ғарыштан түсірілген суреттерде дүниежүзілік мұхит бетінің 1/3 бөлігін мұнай майының қабыршағы жауып жатқанын көрсетеді. Мұндай ластанудың зардабы қандай болмақ?
А) Мұхит беті суының булануына кедергі жасайды
В) Мұхит пен теңіздердегі өсімдіктер мен жануарларға зияны тиеді
С) Мұхит пен атмосфера арасындағы өзара байланыс шектеледі
D) Атмосфера ластанады
Е) Жоғарыда көрсетілгендердің барлығы да көрініс табады
Тұзды көлдердің шаруашлықта қандай маңызы бар?
А) Шымтезек өндіреді
В) Күкірт алады
С) Тұз өндіреді
D) Балық кәсіпшілігін дамытады
Е) Суландыруға пайдаланады
Таулар мен жазықтар:
А) Тек қана құрлыта болады
В) Құрлықта және мұхит түбінде болады
С) Құрлықта және қайраңдарда ғана
D) Тек қана мұхиттарда
Е) Жер бетіндегі терең ойыстарда
«Гейзерлі Аңғар» қорығы қай жерде?
А) Камчаткада
В) Қырымда
С) Алтайда
D) Батыс Сібірде
Е) Шығыс Сібірде
Мұнай мен газ көбінесе қай жерлерден алынады?
А) Мұхит түбінен
В) Мұхиттық қайраң зонасында
С) Таулардан
D) Тұзды көлдерден
Е) Батпақтардан
Батпақты қалай пайдаланады?
А) Шымтезек алады
В) Тұщы су сақтайды
С) Балық өсіреді
D) Жерді суландырады
Е) Қүрғатады
Табиғаттағы заттың шырқ айналымы қайда жүреді?
А) Гидросферада
В) Гидросфера мен литосферада
С) Барлық геосферада
D) Атмосфераның жоғарғы қабатында
Е) Жердің ішкі қабатында
Қай теңіздің суы көп?
А) Қара теңіздің
В) Балтық теңізінің
С) Екеуінде бірдей
D) Дәл айту қиын
Е) Көктемде Қара теңізде, күзде Балтық теңізінде
Тау жыныстарының температурасы тереңдеген сайын қалай өзгереді?
А) Температура өсе түседі
В) Төмендейді
С) Ешқандай өзгермейді
D) Белгілі тереңдікте ғана өзгереді
Е) Тау жыныстарының температурасы жыл мезгіліне байланысты өзгереді
Өзенге қойылған белгі – ақ бакендер нені көрсетеді?
А) өзеннің сол жағасын
В) өзеннің оң жағасын
С) өзеннің таяз жерін
D) өзен бұрылысын
Е) тереңдік белгісін
Ресей зонасындағы батпақтың 80 % қай зонада орналасқан?
А) Тундрада
В) Орманды тундрада
С) Тайгада
D) Дала зонасында
Е) Таулы аймақта
Теңіздер мен мұхиттардың орташа деңгейі сәйкес келе ме?
А) Сәйкес келеді
В) Сәйкес келмейді
С) Деңгейі төмен
D) Деңгейі жоғары
Е) Барлығы да дұрыс
Ең үлкен табиғат кешені
А) Материктер
В) Мұхиттар
С) Географялық қабық
D) Тайга және аралас орман зонасы
Е) Жыра, көл, теңіз шығанағы
Ұсақ табиғат кешені
А) тайга
В) материктер мен мұхиттар
С) мұхиттар
D) көл
Е) жыра
Температуралық, ылғалдылық, топырақ, өсімдік және жануарлар дүниесі бір-бірімен ұштасқан ірі табғат кешені:
А) географиялық қабық
В) табиғат зонасы
С) климаттық белдеу
D) материктер
Е) орман зонасы
Антропогендік табиғат кешені
А) көл
В) өзен аңғары
С) бөген, парктер
D) орман
Е) шөл
Құрлықтағы табиғат зоналарының аталуы негізінен қандай себепке байланысты?
А) өсімдік жамылғысының сипатына
В) географиялық орнына
С) құрлық пен судың бөлінуіне
D) жер бетінің сипатына
Е) батпақтардың болуына
Жазықтарда табиғат зонасының ауысуын қалай атайды?
А) биіктік зоналылық
В) ендік зоналылық
С) ландшафт
D) географиялық қабық
Е) антропогендік кешен
Таудағы табиғат зонасының ауысуын қалай атайды?
А) биіктік белдеу
В) ендік зоналылық
С) табиғат кешені
D) климаттық белдеу
Е) өсімдік бірлестігі
Қай мүйіс оңтүстікке аяу жатады?
А) Африканың оңтүстік мүйісі - Игольный
В) Австралияның оңтүстік мүйісі – Оңтүстік - Шығыс
С) Еуразияның оңтүстік - Пиай
D) Оңтүстік Американың оңтүстік мүйісі - Фроуорд
Е) Үндістан түбегінің оңтүстік мүйісі - Кумари
Төменде қандай табиғат зонасы сипатталады?
Температурасы бірқалыпты, түнде 100-тан төмен түспейді. Жауын – шашын барлық айларда біркелкі түседі. Климатының қолайлылығына қарамастан тиімсіздігі мен қиындығы көп-ақ.
А) тундра
В) аралас орман
С) экваторлық орман
D) дала
Е) биіктік белдеу
Қай табиғат кешенінің топырағы өте құнарлы
А) дала
В) тундра
С) тайга
D) тропиктік орман
Е) шөлейт
Топырақ жамылғысын ластайтын негізгі себептер
А) өндірістік қалдықтар
В) қаладағы қоқыстар мен үйінділер
С) тыңайтқыштар мен улы химиялық радиактивті заттар
D) құрылыс жұмыстары
Е) бау-бақша егісі
Адам денсаулығының ауытқуына әсер ететін себептер
А) су, топырақтың таза болуы
В) көлік желілерінің ығыздығы
С) зиянды өнеркәсіптің дамуы
D) ормандар мен бау-бақша
Е) барлығы да әсер етеді
Дүниежүзілік мұхит табиғат кешеніне жата ма?
А) жатады
В) жатпайды
С) тек оның жеке бөліктері жатады
D) тек ішкі теңіздері жатады
Е) аралдар тобы ғана жатады
Жер қабықтарының қайсысына басқа қабықтардың барлық бөліктері кіреді?
А) гидросфера
В) атмосфера
С) биосфера
D) литосфера
Е) тропосфера
Қай табиғат зонасының топырағы құнарлы болып келеді?
А) экваторлық орман
В) дала
С) шөл
D) тундра
Е) орманды тундра
«Комплекс» деген сөз латынша « ұштасу» деген мағынаны береді. «Жергілікті жердің табиғат комплексі» ғымы нені көрсетеді?
А) топырақ пен өсімдіктердің, жануар дүниесінің өзара байланысын
В) жергілікті жердің барлық табиғи компоненттерімен өзара байланысын
С) Климат ерекшелігі мен жер бедерінің арасындағы өзара байланысын
D) жергілікті жердің табиғат компоненттері мен адам әрекетінің байланысын
Е) тау жыныстары мен жер бедерінің арасындағы байланысты
Қай табиғат зонасында ормандардың биіктігі тізеге дейін ғана келеді?
А) арктикалық шөлде
В) тропиктік орманда
С) тундрада
D) орманды тундрада
Е) саваннада
Жылдық сақннасы байқалмайтын ағаштар қай жерде өседі?
А) қоңыржай белдеудің орманында
В) тайгада
С) тундрада
D) экваторлық орманда
Е) орманды тундрада
Ява аралындағы вулкан шыңында 3 мың метр биіктікте өсетін гүлді жергілікті халық не себепті «өлім гүлі» деп атайды?
А) бұл гүл вулкан атқылау ошағының жақын екендігін көрсетеді
В) гүлдің құрамында улы заттар бар
С) гүл шоғырлары арасына улы жыландар шырматылып жатады
D) адамның денсаулығына зиян келтіреді
Е) барлық жауаптар дұрыс
Күн жылуының мөлшері мен ылғалылдың әркелкілігіне байланысты табиғат зоналарының ауысу заңдылығы қалай аталады?
А) ендік зоналылық
В) биіктік зоналылық
С) полярлық белдеу
D) азоналылық
Е) мұхиттық белдеу
Табиғат кешендерінің топырақ компоненттерін анықтаңыз
А) тау жынысы, температура, ылғал
В) топырақ, орман, жауын-шашын
С) тау жынысы, ылғал, топырақ, биологиялық компоненттер
D) батпақ, ау, өзен
Е) өсімдік, жануарлар
Географиялық зоналылық ілімінің негізін салған ғалым
А) Л. С. Берг
В) Г. Д. Рихтер
С) Н. Н. Пржевальский
D) В. В. Докучаев
Е) Б. Б. Полынов
Көлемі жағынан ең ірі табиғат зонасы
А) тайга
В) тундра
С) шөл
D) таулы зона
Е) дала
Арктикалық шөл зонасының басқа табиғат зоналарынан айырмашылығы
А) Жылдың барлық мезгілінде мұз бен қар жамылғысының тұрақты болуы
В) Геологиялық құрылысы жағынан
С) Қатаң климаттық жағдайы
D) Күшті желдердің жиі соғып тұруы
Е) Ешқандай айырмашылығы жоқ
Қандай табиғат зонасында климат батыстан шығысқа қарай өзгереді?
А) арктикалық шөлде
В) тундрада
С) тайгада
D) шөлде
Е) саваннада
Ауыспалы зонаны атаңыз
А) орман
В) шөл
С) орманды тундра
D) дала
Е) тропиктік
Тундра зонасының ландшафтысы қалай қалыптасқан?
А) жылудың жеіспеушілігі мен күшті желдердің болуы
В) өсімдіктердің алуан түрлілігі
С) плиталардың майысуы
D) жер бедерінің ерекшелігі
Е) жауын-шашынның түсуі
Солтүстік орман зоналарының өсімдік түрлері
А) мәңгі жасыл қылқан жапырақты ормандар
В) жалпақ жапырақты ормандар
С) бұталар
D) аралас орман
Е) барлық түрі кездеседі
Қай табиғат зонасында жыл мезгілдерінің ауысуы анық байқалмайды?
А) тундрада
В) дала зонасында
С) орманды тундрада
D) тайгада
Е) экваторлық орманда
Ең жақсы игерілген табиғат зонасы
А) орман
В) дала
С) тропиктік шөл
D) таулар
Е) шөлейт
Солтүстік жарты шардағы шөлдердің климат ерекшілігі
А) шұғыл континентті
В) қоңыржай
С) континентті
D) теңіздік
Е) тропиктік
Экваторлық орман зонасының топрыағы
А) Сұр топырақ
В) Күлгін топырақ
С) Глейлі топырақ
D) Ферралитті топыра
Е) Қызғылт топырақ
Ең ыстық және құрғақ шөл – Сахараның орналасқан белдеуі
А) экваторлық
В) тропиктік
С) Қоңыржай
D) субтропиктік
Е) материктің оңтүстігінде
Көрсетілген зоналардың қайсысы Солтүстік африканың көп жерін алып жатыр және өсімдік, жануар дүниесіне өте кедей?
А) Саванна
В) Экваторлық орман
С) Шөл
D) Тропиктік орман
Е) Биіктік белдеу
Африканың ең солтүстік және оңтүстік аймағы қай белдеуде жатыр?
А) экваторлық
В) субтропиктік
С) тропиктік
D) субэкваторлық
Е) қоңыржай
2 айдан 9 айға дейін жауын-шашынды болып тұратын жарығы мол, шоқ ағашты кеңістік қай зонада?
А) экваторлық орман
В) саванна
С) шөл
D) ылғалды орман
Е) дала зонасында
Бұлтсыз, жазы ыстық жерде соғатын күшті жел – самум қай белдеуге тән?
А) тропиктік белдеу
В) субэкваторлық белдеу
С) экваторлық белдеу
D) саванна
Е) шөл
Алуан түрлі қоректің молдылығынан ірі жануарлардың шоғырланған зонасы
А) экваторлық орман
В) саванна
С) қатқыл жапырақты ормандар мен бұталар
D) тропиктік белдеу
Е) шөл зонасы
Құрлықтың оңтүстік батысындағы суық ағытың ауа температурасын төмендетуінен пайда болған табиғат кешені
А) Намиб шөлі
В) Калахари шөлі
С) Сахара
D) Эфиопия қыраты
Е) Ассоль ойысы
Ең кішкентай құс – шірнежегі құсы мен ең үлкен құс – түйеқұс қай зонада тіршілік етеді?
А) экваторлық орманда
В) саваннада
С) шөлде
D) тропиктік орманда
Е) қоңыржай белдеуде
Австралияда кездесетін табиғат тағы қай жерлерде байқалады?
А) Орталық Африкада
В) Солтүстік Африкада
С) Оңтүстік Африкада
D) Африканың солтүстік-батысынды
Е) Африканың шығыс бөлігінде
Австралия материгі шөлдерінің пайда болу себептері
А) континенттік ауа массасының басым болуы
В) суық ағыстан
С) жер бедерінің тегіс болуынан
D) климатының құрғақ болуынан
Е) материк көлемінің кіші болуынан
Антарктидада қанша полюс бар?
А) 1
В) 2
С) 3
D) 4
Е) 5
Бразилия қыратындағы негізгі табиғат зонасы
А) Сельва
В) Пампа
С) Саванна
D) Шөлейт
Е) Шөл
Оңтүстік Америкада – Сельва, ал Еуразияда бұл қалай аталады?
А) Ну орман
В) Дала
С) Тайга
D) Скрэб
Е) Тераи
Адамдардың орналасуының негізгі себебін анықтаңыз
А) Мұхитқа жақындығы
В) Территориялардың жазықтығы
С) Жақсы ауа райының жағдайы
D) Қалалар мен селоларға жаын орналасуы
Е) Табиғат жағдайының қолайлығы
Адам шаруашылық әрекетінің қандай түрі табиғат кешенінің бейнесін қатты өзгертеді?
А) Өнеркәсіп
В) Транспорт коммуникациясы
С) Теңіз балық шаруашылығы
D) Ауыл шаруашылығы
Е) Мал шаруашылығы
Халық саны бойынша елдердің орналасу тәртібін анықтаңыз
А) АҚШ, Канада, Қытай
В) Қытай, Үндістан, АҚШ
С) Австралия, АҚШ, Ресей
D) Ресей, Қазақстан, Үндістан
Е) Канада, Германя, Бразилия
Көлемі бойынша ең үлкен мемлекетті анықтаңыз
А) Ресей
В) Австралия
С) Қытай
D) Қазақстан
Е) Канада
Африканың аралдарымен қосқанда көлемі қанша?
А) 54 млн. км2
В) 30,3 млн. км2
С) 24,2 млн. км2
D) 17,8 млн. км2
Е) 14 млн. км2
Африкаға қатысты ең үлкен аралды көрсетіңіз
А) Гренландия
В) Австралия
С) Сахалин
D) Гавай
Е) Мадагаскар
Африка қанша мұхитпен ұласып жатыр?
А) 1
В) 2
С) 3
D) 4
Е) 5
Қай мемлекетте тұрғылықты халық жоқ?
А) Австраляда
В) Оңтүстік Америкада
С) Антарктидада
D) Солтүстік Америкада
Е) Африкада
